Smart Contract là gì?

Smart Contract (hay Hợp đồng thông minh) là các chương trình chạy trên blockchain. Hợp đồng thông minh cũng giống như một hợp đồng kỹ thuật số bị bắt buộc thực hiện bởi một bộ quy tắc cụ thể. Các quy tắc này do bộ mã máy tính xác định trước mà tất cả các nút (node) trong mạng đều phải sao chép và thực thi các quy tắc đó.

Về bản chất, Smart Contract chỉ là một đoạn mã chạy trên một hệ thống phân tán (blockchain), cho phép tạo ra các giao thức Permissionless (tức là không cần trao quyền). Điều đó có nghĩa là:

• Hai bên trong hợp đồng có thể đưa ra các cam kết thông qua blockchain mà không cần phải biết về danh tính hay tin tưởng lẫn nhau.
• Họ có thể đảm bảo rằng nếu các điều kiện của hợp đồng không được thỏa mãn, hợp đồng sẽ không được thực thi.

Ngoài ra, việc sử dụng hợp đồng thông minh loại bỏ nhu cầu đối với các bên trung gian, giúp giảm đáng kể chi phí hoạt động.Mỗi blockchain có một phương pháp triển khai hợp đồng thông minh khác nhau, ví dụ trên Cosmos có WASM, Polkadot có ink!,... Trong đó nổi bật nhất vẫn là Smart Contract chạy trên máy ảo của Ethereum (Ethereum Virtual Machine - EVM).

Blockchain có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hợp đồng thông minh bởi vì:

• Blockchain cung cấp một nền tảng phân quyền để lưu trữ và thực thi hợp đồng thông minh, không cần đến các bên trung gian như luật sư, tòa án, ngân hàng, v.v.
• Blockchain đảm bảo tính an toàn và bảo mật cho smart contract, bởi vì các giao dịch được mã hóa và xác thực bởi các node (máy tính) trong mạng lưới, không thể bị tấn công hay thao túng.
• Blockchain tăng cường tính minh bạch và kiểm soát cho smart contract, bởi vì các giao dịch được ghi lại và công khai trên chuỗi khối, có thể được theo dõi và kiểm tra bởi bất kỳ ai.

Các tính năng chính của một Smart Contract

• Tự động hóa các thỏa thuận và giao dịch.
• Được xây dựng trên nền tảng blockchain, đảm bảo tính toàn vẹn và an toàn dữ liệu.
• Không cần đến bên trung gian để thi hành, giảm thiểu chi phí và thời gian cho các bên.
• Cung cấp môi trường minh bạch và công khai cho các giao dịch.

Khác biệt giữa hợp đồng truyền thống và Smart Contract

Trong truyền thống, hợp đồng được đưa ra trên giấy tờ hoặc dưới dạng điện tử, cần phải được ký tên bởi các bên liên quan và đưa ra bên thứ ba để thi hành. Trong khi đó, Smart Contract là một chương trình tính toán được xây dựng trên nền tảng blockchain, không cần đến bên trung gian để thi hành.

Cách thức hoạt động của Smart Contract?

Các Smart Contract sẽ thực thi một tác vụ cụ thể trong trường hợp thỏa mãn các điều kiện nhất định. Do đó, một hệ thống Smart Contract thường tuân theo các câu lệnh "nếu… thì…".

Trên Ethereum, các Smart Contract chịu trách nhiệm thực thi và quản lý các hoạt động diễn ra trên blockchain khi những người dùng (address) tương tác với nhau. Bất kỳ địa chỉ nào không phải là smart contract đều được gọi là Tài khoản độc lập (Externally Owned Account - EOA). Do đó, smart contract sẽ do máy tính kiểm soát và EOA do người dùng kiểm soát. Smart Contract Ethereum bao gồm một mã hợp đồng và hai khóa công khai:

• Khóa công khai thứ nhất là khóa do người tạo hợp đồng cung cấp.
• Khóa còn lại đại diện cho chính hợp đồng, khóa này có vai trò như một mã định danh kỹ thuật số duy nhất cho mỗi Smart Contract.

Smart Contract được triển khai thông qua giao dịch blockchain và chúng chỉ được kích hoạt khi một Tài khoản độc lập (EOA) hoặc các Smart Contract khác call chúng. Tuy nhiên, kích hoạt đầu tiên luôn từ phía EOA (người dùng).

Ưu điểm và nhược điểm của Smart Contract

Ưu điểm của Smart Contract

• Tự động hóa các thỏa thuận, giảm thiểu sự hiểu nhầm và thiếu minh bạch.
• Không cần đến bên trung gian, giảm thiểu chi phí và thời gian cho các bên.
• Cung cấp môi trường an toàn, bảo mật và công khai cho các giao dịch.
• Được lưu trữ trên blockchain, đảm bảo tính toàn vẹn và an toàn dữ liệu.

Nhược điểm của Smart Contract

• Việc phát triển Smart Contract đòi hỏi kỹ năng chuyên môn về lập trình và kiến thức về blockchain.
• Smart Contract không thể được sửa đổi sau khi triển khai, đòi hỏi các điều kiện trong hợp đồng phải được định nghĩa rõ ràng từ đầu.
• Hiệu suất của Smart Contract phụ thuộc vào khả năng xử lý của nền tảng blockchain.

Ví dụ:Khi một tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) có tên là "The DAO" bị hack vào năm 2016, hàng triệu ETH đã bị đánh cắp do có sai sót trong mã hợpđồng thông minh của họ.Vì Smart Contract của họ là không thể thay đổi, nên các nhà phát triển không thể sửa code. Điều này cuối cùng đã dẫn đến một cuộc hard fork, tạo ra Ethereum Classic và Ethereum. Bên cạnh đó, Smart Contract cũng là sản phẩm từ Blockchain, mà Blockchain hiện vẫn chưa được bảo vệ bởi pháp lý. Nên Smart Contract nếu có lỗi xảy ra, người dùng cũng không được chính phủ bảo vệ quyền lợi. Ngoài ra, có một số ý kiến cho rằng các hệ thống tập trung cũng có thể cung cấp hầu hết các giải pháp và chức năng mà hợp đồng thông minh mang lại. Tuy nhiên, điều khác biệt là ở chỗ, các hợp đồng thông minh chạy trên một mạng ngang hàng (P2P)phân tán thay vì trên một máy chủ tập trung.

Ứng dụng của hợp đồng thông minh

Về cơ bản, hầu hết các ứng dụng được cung cấp bởi các hệ thống tập trung đều có thể được thiết kế tương tự và cung cấp bởi các Smart Contract trên blockchain. Ví dụ:

• Tài chính: Hợp đồng thông minh được sử dụng để thực hiện các giao dịch thanh toán, gửi tiết kiệm, vay mượn, đầu tư, bảo hiểm, v.v. một cách nhanh chóng, an toàn và tiết kiệm chi phí.
• Bất động sản: Hợp đồng thông minh thực hiện các giao dịch mua bán, thuê, cho thuê, quản lý, v.v. bất động sản một cách minh bạch, tự động và không cần đến các bên trung gian.
• Y tế: Hợp đồng thông minh có thể được sử dụng để quản lý và chia sẻ dữ liệu y tế của bệnh nhân, cung cấp các dịch vụ y tế từ xa, thanh toán các chi phí y tế, v.v. một cách an toàn và hiệu quả.
• Giáo dục: Hợp đồng thông minh có thể được sử dụng để cấp và xác nhận các bằng cấp, chứng chỉ, điểm số, v.v. của học sinh, sinh viên, giáo viên, v.v. một cách công bằng và không thể bị gian lận.

Và nhiều lĩnh vực khác như: năng lượng, giao thông, du lịch, nông nghiệp, v.v.

Tổng kết

Như vậy chúng đã tìm hiểu Hợp đồng thông minh (smart contract) là gì, cũng như một số ưu & nhược điểm và ứng dụng của hợp đồng thông minh trong Crypto. Bài viết trên hi vọng giúp mọi người hiểu hơn về Smart Contract là một công nghệ mới mẻ đầy tiềm năng trong lĩnh vực pháp lý và tài chính.